جستارها و مقالات

… به نیرو فکر می‌کنم. نه آن که نیوتونی‌ست، که آنی که نادیدنی‌تر است، و هم‌زمان ملموس‌تر.  متّهمی که چنگی در اثر معماری انداخته‌‌است و می‌کِشدش هر جا که خاطرخواه اوست. آنی، که معماری را از تکینگی می‌راند و گوریده در اینجا و اکنون ما می‌کند، در واقعیّت. آنی، و حتی شاید آنانی. تمرکز این یادداشت شخصی بر فهم این نیروهاست در دستگاه فکری و آثار سه سخنران این نشست. دکتر علیرضا تغابنی، مهندس محمد مجیدی، و مهندس فرشاد مهدی‌زاده.

انقلاب صنعتی که در حدود سال ۱۷۶۰ میلادی در انگلستان آغاز گردید، منجر به تغییرات گسترده‌ در هر سطحی از تمدن سراسر جهان شد. افزایش مصالح صنعتی سنگین، مصالح ساختمانی نوینی مانند چُدن، فولاد و شیشه را به ارمغان آورد و در نتیجه معماران و مهندسان به واسطه‌ی انقلاب صنعتی، مفهوم عملکرد، اندازه و فرم را بازآرایی کردند…

جهان دائماً در حال پیشرفت است و مردم به دنبال منابع، فرصت‌ها و راه‌هایی برای ایجاد یک زیستگاه پیشرفته هستند. پس از انقلاب صنعتی، قلمرو انسانی شاهد تغییری گسترده در سبک زندگی بود که منجر به توسعه سریع شهری شد. در کنار ارتقاء مهارت، جهان با مسائل متعددی مانند افزایش جمعیت، تغییرات مداوم اقلیمی، کمبود فزاینده‌ی آب و کاهش منابع مواجه است.

شهرها روز به روز بزرگ‌تر و پیچیده‌تر می‌شوند. شبکه‌ی فضاها وسیع‌تر از چیزی می‌شوند که بتوان آن را کنترل کرد. بنابراین، ابتکار پروژه‌های «شهر هوشمند» در سراسر جهان برای درک پیچیدگی محیط ساخته‌شده در حال گسترش است.

برخی سوال‌ها، پاسخ دقیق  و مطلقی ندارند. به عوامل متغیر بسیار زیادی وابسته‌اند و جواب آن‌ها برای هر فرد، به شکل خاص خودش است. اینکه رابطه‌ی هنرمند و جامعه و میزان اثرگذاری و اثرپذیری بین او و دنیای اطرافش به چه میزان و حالتی باید باشد؟ از جمله‌ی این سوال‌هاست. هرچند می‌توان بدون آنکه پی پاسخی باشیم، نگاهی به گذشتگان بیندازیم و اجازه دهیم روایت‌ها، نقاطی را در ذهن‌مان روشن کنند.

تبعیض علیه زنان؛ یکی از مهم‌ترین و فراگیرترین مسائل اجتماعی، گم بودن ردپای برابری میان زنان و مردان امروز است. چه بسا این برابری در قرن‌های گذشته منوط به مواردی بسیار فروتر از آن باشد که یک زن در جامعه‌ی مدرن بتواند آن را هضم کند. این مسیر و حرکت رو به جلوی جامعه در راستای مقابله با تبعیض علیه زنان، نقاط عطف شاخصی دارد که در جای جای دنیا ثبت شده است و روند شکل‌گیری آن‌ها همچنان ادامه دارد.

… نقد دانشگاهی (مرادم نقد دانشگاهی به طور عام است و هر عبارتی کلی، بسیار مستثنا دارد) به دنبال علت‌ها است تا معلول‌ها را بفهمد. در نتیجه در این نوع نگرش به طرح، هر پدیده‌ای در اثر معماری، تولید شده از علتی است و آن علت حتما خارج از اثر ایستاده است. به مانند حرکت توپ‌ها روی میز بیلیارد که ضربه زننده بیرون از میز حضور دارد و حرکت هر توپ نتیجه روشن برخورد توپ دیگری است با زاویه و سرعت خاصی و نتیجه، چیزی جز آن که شد نمی‌توانست باشد. به طور مثال به مسجد ایرانی که می‌نگریم به واقع در خود آن و درونیات آن به طور سطحی تامل می‌کنیم، بل محتمل‌تر است که در متون عرفان نظری جستجویی در حد و اندازه خود عمیق‌ انجام دهیم و سعی کنیم اثر را تبلور چیزی خارج از خود اثر بفهمیم. و در چگونگی تعامل طرح با آن مسائل خارجی تعمق نمی‌کنیم. به باغ‌ها که می‌نگریم باز به آرمان‌های برون معماری بیشتر معطوف می‌شویم تا احوالاتی که طرح باغ پدید آورده و نمی‌خواهیم به صفات اثر به گونه‌ای بنگریم که شاید آن‌ها خود غایت طراحی بوده‌اند.